Z dawnych akt USC – urodzeni w roku 1892

Jak wspomniałem w ostatnim odcinku, zdarzało się, że ktoś urodził się pod jednym imieniem, a umierał pod drugim. Skąd to się brało? Przyczyny bywały różne. Bywało na przykład tak, że na kogoś wołali w domu Jan, lecz w metryce miał napisane Stanisław. I tak też zapisane zostało w jego akcie zgonu, bo kto miał to poprawnie zweryfikować skoro ci, co posiadali na ten temat odpowiednią wiedzę, czyli rodzice, dawno już poumierali, a dokumentów pisanych w domach nie przechowywano, bo i po co, kiedy nikt nie umiał pisać ani czytać. Ksiądz również zwykle opierał się na ustnym przekazie świadków zdarzenia. Zresztą nikt nie przykładał do tego większej wagi, ponieważ praktycznie ani wiek, ani poprawne imiona naszych przodków nie miały żadnego formalnego znaczenia.

Należy przyjąć, że prawdziwe imiona pochodzą z akt urodzenia. Pomyłki mogą jednak dotyczyć płci dziecka.

W jednym z aktów urodzenia napisano: „okazał nam dziecię płci męskiej (…) dziecku temu na chrzcie świętym w dniu dzisiejszym nadano imię Franciszek”, natomiast we wszystkich późniejszych aktach ta sama osoba występowała już, jako Franciszka. Przytoczony przypadek, to ewidentny błąd księdza.

W aktach metrykalnych prawdziwe są również daty zdarzenia, czyli data urodzenia, ślubu, czy zgonu. Mogą one, co prawda odbiegać od rzeczywistości, ale tylko w nieznacznym stopniu. I tak na przykład 1 stycznia każdego roku „rodziło się” kilkanaście razy więcej dzieci niż w ostatnich dniach grudnia, co wynikało z rodzicielskiej potrzeby „odmłodzenia” dziecka.

Częstym błędem jest przenoszenie podanego wieku przy innej okazji na datę urodzenia. Nie można bezgranicznie ufać, że wiek przodka podany w aktach, jako świadka czyjegoś urodzenia, ślubu lub zgonu odpowiada prawdzie. Czasem rozbieżności bywają tak duże, że mogą prowadzić nawet do pomylenia gałęzi drzewa genealogicznego. Znane są przypadki, gdzie porównanie wieku danej osoby na podstawie różnych źródeł wykazywało różnicę ponad 10 lat. Dlatego dane dotyczące naszych przodków należy potwierdzać wieloma dokumentami w myśl zasady, że „jedno źródło, to nie źródło”.

Dziś prezentujemy akt urodzenia Franciszka Parucha, jednego z najzamożniejszych mieszkańców Bogucina okresu międzywojennego.