Słownik gwary lokalnej

SŁOWNIK GWARY BOGUCIŃSKIEJ

(Bogucin i okolice)

Zindeksowanych zostało 1143 słów i sformułowań.

Materiał do słownika pozyskiwano przysłuchując się rozmowom członków rodziny, sąsiadów i znajomych.
Wszystkie słówka i zwroty zostały skonsultowane z przedstawicielami starszego pokolenia Bogucinian.

Najistotniejsze cechy gwary Bogucina i okolic to:

• zastępowanie spółgłosek sz, cz oraz ż  spółgłoskami s, c , z – np. syja (szyja), mysa (mysz), kosyk (koszyk); cas (czas), wnucek (wnuczek), licyć (liczyć); krzyz (krzyż), zycie (życie), lezyć (leżeć)
• wymiana a na o – np. bioły (biały), jo (ja), kwiotek (kwiatek);
• wymiana o na u – np. kuń (koń), słuńce (słońce), dum (dom);
• wymiana e na y – np. syr (ser), mlyko (mleko), rzyka (rzeka);
• poprzedzenie samogłosek o, u spółgłoską ł – np. łokno (okno), łocy (oczy), łobora (obora), łusy (uszy), łun (on), łul (ul);
• przejście ę w e na końcu wyrazu – np. sie (się), ide (idę), zrobie (zrobię);
• wymiana ą na un lub um– np. piuntek (piątek), ksiunc (ksiądz), zumb (ząb), gołumb (gołąb);
• wymiana ę na en – genś (gęś), rence (ręce), prendko (prędko), pienta (pięta)
• Dwojenie, czyli używanie liczby mnogiej, choć mówiło się do jednej tylko osoby, np. „Gdzieście byli dziadku?

Warto również zapoznać się z artykułem wprowadzającym do słownika: Bogucinianie nie gęsi i swój język mają

 A

A jo ci wiem? – skąd mam wiedzieć?
A nu go tam – przyłóż mu
A paszoł ty won! – idź sobie
A piać – od nowa
Absztyfikant – zalotnik
Aby– tylko (aby nie siedź za długo – tylko nie siedź za długo)
Abyśwa – abyśmy
Ajuści – tak, odpowiedź potwierdzająca
Akuratny – w sam raz, konkretny
Alem – ale jestem (np. alem zgłodnioł- ale jestem głodny)
Aleś – ale jesteś (aleś sie norobiół – ale się spracowałeś)
Alkowa – sypialnia
Angrest – agrest
Ani dudu – ani widu ani słychu, beż żadnej wieści
Ankohol – alkohol

  B

Baba – kobieta, żona (moja baba kalikuje – moja żona choruje)
Babka – kowadełko do klepania kosy
Babrać się – brudzić się
Bachur – smarkacz, dzieciak
Bajda – plotkarz
Bajdurzyć – pleść bzdury
Bajdy – plotki
Bakon – Tytoń
Bambaryła – grubas
Banialuki – historie zmyślone
Barabulić – ględzić
Barachło – byle co, nic nie warte
Barchanka – spódnica
Barchany – majtki damskie z nogawkami
Baszc – barszcz
Baterejka – latarka na baterie
Bebech – duży brzuch
Bebechy – wnętrzności
Bebłać się – brudzić się
Bedzie – dosyć, wystarczy (np. bedzie jus – już wystarczy)
Bedzieta – będziecie
Bedziewa – będziemy
Becy – płacze (cegój becys? – czego płaczesz?)
Beknąć – ponieść karę
Berbelucha – tanie wino
Bety – pościel, zwłaszcza wymięta i brudna
Bez – przez (skocyć bez płot – skoczyć przez płot)
Bez co – przez co (bez ten cas)
Bez mała – prawie że, niemal (bez mała by zmuk – niewiele brakowało aby zmókł)
Bezpotrzebnie – niepotrzebnie
Bicysko – pręt od bata (bicza)
Bić na dekiel – głupieć, wariować (bije mu na dekiel – głupieje)
Bić prosie – zabijać świniaka
Bida – niepogoda (Na taku bide lepi nie wyłazić z chałupy)
Bidować – żyć biednie
Bielenie – malowanie ścian
Bimbać – lekceważyć
Bitny – agresywny, skory do bójki
Bladź – pani lekkich obyczajów
Bluscyna – licha, wychodzona bluzka
Bogucki – boguciński
Bogucoki – Bogucinianie
Bodaj was – ażeby was (bodaj was licho wzieło – ażeby was licho wzięło)
Bojoł się – bał się
Bojuncy – strachliwy
Bor – wiertło
Borgować – dawać na kredyt
Bormaszyna – wiertarka
Bosok – chodzący boso (chodzić na bosoka – chodzić boso)
Bójta się – bójcie się
Bóść – uderzać rogami (ta krowa potrafi ubuść)
Breja – błoto, grzęzawisko
Breweryje – awantura
Brośka, brocha – dziewczyna
Bruździć – przeszkadzać, komplikować
Bryle – okulary
Bryznuńć (bryznąć) – uderzyć, przyłożyć komuś (bryznuńć cie w ryj? – przyłożyć ci w gębę?)
Brzechtać – szczekać, opowiadać niestworzone rzeczy ???
Buc – cham
Buchnąć – ukraść
Buchta – punkt skupu zwierząt
Bucyć – płakać
Budowarek – ganek
Bukfel – piłka do metalu
Bułka chleba – bochenek chleba
Bunować – przeszukiwać, myszkować (co tam bunujesz w moi kieszeni?)
Bunty – drewniana belka w stodole nad zapolem (np. powiesić na buntach – zakończyć jakąś działalność)
Buracysko – pole, na którym rosły buraki
Butelcyna – butelka
Bycol – duży, dobrze zbudowany mężczyzna
Być za (kimś) – być czyjąś żoną (np. Magda jest za Michałem – Magda jest żoną Michała)
Byliśwa – byliśmy
Byśta – byście (byśta sie wstydzili)
Bźdźiongwa (Bździągwa) – nielubiana kobieta
Bździuch – osoba strachliwa

 C

Caluchny– cały
Caluśki – cały
Cap – nagłe pochwycenie kogoś lub czegoś (a jo go cap za rence)
Capi – śmierdzi
Cegozem – czego się (cegozem sie boł – czego się bałem)
Cegój – czego (cegój chces? – czego chcesz?)
Centymetr – krawiecka miarka zwijana
Ceregielić się – obchodzić się z dużą ostrożnością
Cępić – natarczywie oczekiwać
Chabanina – mięso gorszego gatunku
Chabas – pochwycić coś i uciekać
Chabeta – lichy koń
Chaić – tracić  (chaić czas – tracić czas)
Chajtać sie – żenić się
Chała – dziadostwo, marnota
Chałat – wierzchnie okrycie marnej jakości
Chapa – gęba (strzelić w chapę – uderzyć w twarz)
Chapać – mówić głośno, byle co mówić
Chapnij – ugryź
Chapol – gbur, prostak
Charakterny – stanowczy, pewny
Chaziaj – obszarnik wiejski
Chędożyć – współżyć, kopulować
Chlać – pić bez umiaru
Chlapa – niepogoda
Chlipać – cicho płakać
Chłop – 1. mężczyzna; 2. mąż (jade z chłopem na jarmak – jadę z mężem na jarmark)
Chłystek – smarkacz, młodzieniec
Chmara – 1. rój, ogromna ilość; 2. chmura (np. chmara idzie bedzie loło – idą chmury będzie padać)
Chodok – but
Choina – drobne przekleństwo
Chodu – uciekać (brać nogi za pas i chodu)
Chodziwać – chodzić
Chodźta – chodźcie
Chodźwa – chodźmy
Cholerować – przeklinać
Chorobnik – niecnota
Chować – 1. hodować zwierzęta (np. chować śfynie – chodować świnie); 2. złożyć do grobu (chować zmarłego)
Chlapnuńć – 1. napić się np. wódki. 2. powiedzieć coś głupiego (chlapnuł jak krowa ozorem)
Chlyb – chleb
Chto – kto
Chtóry – który
Chucherko – cherlak, chuderlak
Chudoba – wychudzone zwierze domowe
Churma – gromada
Chybotać się – przechylać się z jednej strony na drugą
Chylać się – pochylać się
Chylęcy – chyłkiem
Chyra – drobne przekleństwo
Chyrlać – kaszleć
Chyrlok – człowiek chorowity
Ciapa – 1. łamaga; 2. niepogoda
Ciapie dysc – siąpi deszcz
Ciągli – ciągnęli
Cichoj – bądź cicho, ucisz się
Cieliczka – jałóweczka
Ciemnica – bezgwiezdna noc
Ciemny – niewidomy
Cięgiem – ciągle, bezustannie
Ciort – diabeł, czart (idź do ciorta – idź do diabła)
Cisnuńć – rzucić
Ciućmok – ślamazara, niezdara
Ciut – ciut – o mały włos, aby – aby
Ciutke – troszeczkę
Cłek – człowiek
Cnić się – tęsknić
Co buńć (co bądź) – byle co
Coby – żeby
Cochać – pocierać o coś
Co ci je? – co ci jest?
Copcyna – licha czapka
Copka – czapka
Cościć – coś
Corny – czarny salceson
Co ros – co raz
Costkować – przyprawić czosnkiem
Cościć – coś, jakoś  (cościć go długo nie widać – jakoś długo nie wraca)
Córcyn – należący do córki
Cóści – cóż ci
Cudok – dziwak
Cudować – wydziwiać, grymasić
Cug – podmuch
Cus – cóż
Cybuch – papieros własnej roboty
Cyckać się – ceregielić się, podchodzić do kogoś ostrożnie
Cyganić – kłamać
Cylnuńć – celować
Cytać – czytać
Cywać – drzemać
Czszy – trzy
Czszyśwy – trzeźwy

  Ć

Ćwiartka – 1. czwarta część zabitego wieprzaka; 2. 1/4 wódki
Ćmok – zmrok
Ćwok – cham, gbur

 D

Bać dyla – uciec
Dać popolić – dokuczyć
Dalecyzna – miejsce bardzo odległe
Daly – dalej
Denko – przykrywka
Derechtor – dyrektor
Do ciemna – do nocy
Do cna – całkowicie, zupełnie, do końca
Do dnia – przed świtem, przed wschodem słońca (do dnia wychodziło się z dumu)
Dokucny – dokuczliwy
Dokund – dokąd
Do łopkoła – dookoła
Domówić się – dojść do porozumienia
Do niepoznaki – do niepoznania
Dornik – przebijak ślusarski
Do rozpuku – radośnie, intensywnie (śmiać się do rozpuku – zrywać boki)
Dostany – dojrzały (dostany łowies- dojrzały owies)
Doświorcać się – dopytywać się
Drałować – iść pieszo
Drański – niegrzeczny
Dreptuś – ktoś, kto stawia małe kroki
Drobnica – grono małych dzieci
Druślok – durszlak
Dryg – smykałka (ten to mioł dopiro dryg do wszystkiego)
Drygać – bać się
Dryndze – wisi
Drzyć się – krzyczeć na kogoś
Dubeltowy – podwójny
Duchem – szybko, żwawo (np. biegnij duchem)
Duchota – gorąco i parno
Duchówka – przestrzeń w piecu kaflowym lub piekarniku
Dudłać – dłubać
Dudy – flaki, kiszki, podroby wędliniarskie
Dumać – myśleć
Dupa wołowa – niezdara
Dupiasty – wulgarnie o kimś,  kto ma wydatne biodra i pośladki
Dupka – piętka, przylepka, kawałek chleba
Dupowaty – ślamazarny, nieporadny
Dybać – czyhać 
Dychać – kaszleć
Dychawicny – osoba notorycznie kaszląca (stąd powiedzenie: „dychawiczny dziadek”
Dygnąć – podnieść, zrobić ukłon
Dysc – deszcz
Dwiestu – dwustu
Dziabać – rąbać
Dziadować – żebrać
Dziamolić – szczekać lub narzekać
Dziatki – dzieci
Dzie – gdzie (dzie lizies? – gdzie idziesz?)
Dzie indzi – gdzie indziej
Dziesik – gdzieś (dziesik sie zapodziało)
Dziewcyca – dziewczyna
Dziewusyna – z politowaniem albo z pogardą o dziewczynie
dziołcha – dziewczyna
Dziugać się – ślizgać się
Dziugawica – oblodzenie
Dziurmolić – natarczywie mówić

  F

Facjat – boczna połać dachu
Fajtok – dwumetrowy przyrząd do mierzenia długości
Faktorować – doradzać
Familija – rodzina
Farfocle – frędzle, wiszące sznureczki
Felerny – wadliwy
Fest – dobrze
Fifrak – żakiet
Fiksować – wariować, bzikować
Fiśnięty – zbzikowany
Fiu bździu – byle co, określenie czegoś niepoważnego (mieć w głowie fiu bździu – być szalonym, niepoważnym)
Fiucek – gwizdek z odpustu
Fiukać – gwizdać
Flejtuch – brudas
Floga – niepogoda
Folga – przerwa (zrób folgę – przerwij, zatrzymaj)
Folguj – zwolnij
Fora ze dwora – wynocha
Forsiasty – bogaty, ktoś posiadający dużo gotówki
Frybra – dreszcze
Fukać – boczyć się, stroić fochy
Fura – wóz konny, furmanka
Furmanować – powozić zaprzęgiem
Futrować – 1. zajadać się; 2. bić – np. wyfutrować skórę
Futruwa – bura, zbesztanie (wyprawić futruwe – ostro zrugać)

 G

Gacić – okrywać, przykrywać
Gadzina – zwierzęta gospodarskie
Galanty – solidny, porządny
Gałgan – urwis, niecnota
Gancy gal – wszystko jedno
Garbowioki – mieszkańcy Garbowa
Gaszć – 1. garstka czegoś; 2. zboże ręcznie zbierane z pokosu i układane na ściernisku
Gdowa – wdowa
Gdzieniebądź – gdziekolwiek
Gdzieścić – gdzieś
Geńś – gęś
Geometra – geodeta
Gibać – kołysać
Giry – nogi
Glancować  – czyścić, polerować
Glancpapier – papier ścierny
Glimięzić – partaczyć
Gmyrać – grzebać, szukać (przestań gmyrać w mojem portfelu – przestań grzebać w moim portfelu)
Gnój – obornik
Glaca – łysina
Gnot – kość
Godać – mówić
Godne Święta – Święta Bożego Narodzenia
Golnąć – wypić dawkę alkoholu
Gołodupiec – biedak
Gorcek – garnuszek
Gorunc – gorąco
Goruncawa – upał
Gorzy – gorzej
Gotowizna – coś gotowego
Gówniorz – szczeniak, młodzieniec
Górka – strych nad oborą
Grabisko –  trzonek grabi
Grajcary – drobne pieniądze
Grajdołek – magazynek, rupieciarnia
Gramolić się – guzdrać się, wspinać się
Graty – różne narzędzia w gospodarstwie
Gryźmolić – bazgrać, pisać jak kura pazurem
Grzdyka, grzdyl – gardło
Gumowiec – 1. but gumowy; 2. wóz konny na gumowych kołach
Guzdrzyć się – robić coś ślamazarnie
Gzić się – szaleć, dokazywać 

 H

Habuzie – krzaki
Hajcować – palić
Hałaj – osoba porywcza, narwaniec
Hanaj – pas (przylać hanajem – uderzyć pasem)
Hatłok – bałaganiarz
Heblować – strugać drzewo
Hejta – na prawo (zawołanie do konia)
Het – daleko
Hola!  – stop (hola, o do kund się wybiros? – stój, dokąd się wybierasz?)
Hołoble – boczne dyszle do zaprzęgu konnego
Horcować – trzeć, czyścić
Hulać – tańcować (alem se pohuloł na weselu – ale sobie potańczyłem na weselu)
Hultnuńć – skoczyć
Hunorny – obrażalski
Hybel – przeciąg
Hybluje – wieje (zaszczypnij okno bo hybluje po plerach – zamknij okno bo wieje po plecach)
Hykać – mieć czkawkę
Hyl – dokuczliwy wiatr
Hyle to – ile to kosztuje (hyle ta kiska? – ile kosztuje ta kaszanka?)

 I

Inacy – inaczej
Inaksy – inny
Indur – indyk
Ino – tylko
Inso – inna (dzisioj jest całkiem inso pogoda)
Iskać się – pozbywać się insektów z włosów
Iść na chałupki – iść na wieś do sąsiadów lub znajomych, na plotki

  J

Jabcany – jabłkowy
Jadacka – gęba (pogardliwie)
Jagna – Agnieszka
Jakbądź – jakkolwiek
Jak bum-cyk-cyk/Jak bonie dydy – zaklęcie, słowo honoru (jak bumcyk cyk ze prowde godom)
Jakniebądź – jakkolwiek
Jakosik – jakaś, jakoś
Jak ras – akurat (ta koszula pasuje jak ras na ciebie)
Jałośka – jałówka
Japa – gęba (Stul japę! – zamknij gębę!))
Jarmolić – hałasować
Jaśkowo – żona Jana
Jaz – aż
Je – jest
Jednakie – jednakowe
Jednem razem – razu pewnego
Jednostalny – jednolity
Jem – im
Jeno – tylko, jedynie
Jesce – jeszcze
Jęcmianka – słoma z wymłóconego jęczmienia
Jędyk – indyk
Jidz – jedz
Jo – ja
Joby – rugi (jobów  nasadzać komuś – zbesztać kogoś)
Jodło – jedzenie
Jop jego mać – przekleństwo
Jot – jadł
Jucha – krew
Judłać – wiercić (np. dziurę w brzuchu)
Jurny – pożądliwy, pełen temperamentu
Juści – pewnie, że 

 K

Kajet – zeszyt
Kajtnąć się – przejechać się
Kalikować – niedomagać, cierpieć, chorować
Kałdun – duży brzuch
Kanka – bańka na mleko
Kantować – oszukiwać
Kapka – odrobina, krzta
Kapnąć sie, skapować sie – zorientować się, połapać się
Kapota – wierzchnie okrycie męskie
Kaprawy – osoba o łzawiących, zaropiałych oczach
Kaszana – lipa, tandeta
Kaszkiet – czapka z daszkiem
Kaścyn/Zoścyn – coś należące do Katarzyny/Zofii (Kaścyn chłop – mąż Katarzyny)
Kawalyrcok – chłopak, podrostek
Kawęcyć– stękać, narzekać na zdrowie (np. stale kawęcy, a nic mu sie nie dzieje – bez przerwy narzeka, a nic mu nie dolega)
Kieca – spódnica
Ki diabeł? – co za czort?
Kiedajsy – dawniejszy
Kiej bądź – kiedykolwiek
Kiejś – kiedyś
Kimać – drzemać
Kinol – wielki nos
Kirus – pijak
Kiszka – kaszanka
Kitnąć – umrzeć
Klajstrować – kleić, lepić
Klapnąć – usiąść
Klekoty – zepsute jajka
Klepisko – podłoga z ubitej gliny
Kłapać – dużo mówić (kłapać jęzorem)
Kłapciasty – mający duże uszy
Knypek – malec
Knysać – mieszać
Kociuba – niechlujna kobieta
Kocmołuch – brudas
Kojtnąć – umrzeć
Kokosić się – kręcić się, wiercić się
Kolibać – kołysać
Kole – w pobliżu, około (np. szetem kole lasu – szedłem obok lasu)
Konselacja – poczęstunek po pogrzebie
Kopić – składać siano, zboże w kopy
Kopny – sypki śnieg
Korci mnie – mam ochotę
Koromysło – dziwna rzecz
Korowody – komplikacje podczas załatwiania sprawy
Kosoły opoły – brednie
Kosztować – próbować jakiejś potrawy
Kozden jeden – każdy
Kropi – siąpi, mży
Krosać – kastrować (np. krosać wieprzka)
Krzan – chrzan
Krzesny – chrzestny ojciec
Krzys – krzyż
Krzywdować se – uważać się za pokrzywdzonego
Krzyzik – krzyżyk noszony na piersiach
Ksiundz – ksiądz
Ksiuta – panienka
Któren – który
Kubełko – wiaderko
Kufajka – męskie odzienie
Kukawka – kukułka
Kukuryźnik/Kołchoźnik  – głośnik do odbioru programu radiowego
Kulasy – nogi
Kum, kuma – chrzestny, chrzestna, sąsiad, sąsiadka, bliscy znajomi
Kuń/kuniami – koń/końmi
Kuńcta jus – kończcie już
Kuńczyzna – koniczyna
Kunicysko – pole po skoszonej koniczynie
Kupce/kupne – nie domowej roboty, kupione(to mlyko je kupce)
Kurcuntko – kurczątko
Kurdupel – ktoś bardzo niski
Kuruwać – leczyć
Kurzyć – palić papierosy
Kusoki – ostatnie dni karnawału
Kuśtykać – kuleć
Kutreple – strzępy, farfocle
Kwaśne mlyko – zsiadłe mleko
Kwękać – stękać, narzekać

 L

Lejdok – człowiek powolny, niezaradny
Lelija – lilia
Lepi – lepiej (lepi nie godać- lepiej nie mówić)
Letkie – płuca wieprzowe
Letko – lekko
Lice – lejce, wodze (element uprzęży konia)
Ligawka – fujarka z gałązki lipowej
Ligi – części (boki) wozu drabiniastego
Limo – siniak pod okiem
Lipny – lichy, byle jaki
Litkup – poczęstunek alkoholem po dobitym targu
Litra – litr
Liwentorz – inwentarz
Lochać się – wykazywać objawy popędu płciowego
Loć – bić (zloć na mientko – zbić mocno)
Lotać – biegać
Lozie – idzie
Lykorz – lekarz
Lykować się – liczyć się
Lyźć – iśc

 Ł

Łach – 1. marne odzienie; 2. oferma, obdartus
Łachudra – łąjdak, szubrawiec
Łajdacyć się – prowadzić się nieprzyzwoicie
Łajza – ofiara losu
Łapserdak, łapserduch – hultaj, niecnota
Łapsnąć – złapać
Łebski – mądry, inteligentny
Łepek – młodzieniec
Łepetyna – głowa
Łobiot – obiad
Łobliść – ubrudzić się czymś co przyczepia się do ubrania
Łoblyc się – ubrać się
Łobocyliźwa – zobaczyliśmy
Łocy – oczy
Ło dupe rozbić – nieważne (ło dupe rozbić rower, najważniejse że gnaty całe)
Łolaboga! – o rety!
Łolać na mientko – mocno zbić
Łoporządzić – wykonać prace np. przy trzodzie w oborze
Łociec – ojciec
Łodyjdź – odejdź
Łun, Łuna – on, ona
Łyska się – błyska się

 M

Machlować – szachrować, oszukiwać 
Machorka – tytoń
Maciek – żołądek zwierzęcy
Magiczne oko – elektronowy wskaźnik dostrojenia, powszechnie stosowany w starych radioodbiornikach
Majtnąć się – pomylić się
Majzel (mesel) – przecinak do betonu i metalu
Mamałyga – ślamazara
Mamlać – jeść powoli, przeżuwać
Mamrać – mówić niewyraźnie
Manatki – drobne rzeczy
Mania/Maryśka – Marysia/Maria
Mani się – zachciewa się
Maniunie– malutkie
Markotny – smutny
Marmolić – zrzędzić
Masiupkie – maleńkie
Mata – macie (mata i jidzta – macie i jedzcie)
Matcyn – należący do matki (np. matcyn pantofel)
Mecyje – coś nadzwyczajnego (wielkie mi mecyje – dopiero mi wielkie rzeczy )
Menda – ktoś nieznośny
Meter – 100 kilogramów
Męcąco – męcząca
Miano – majatek
Miarkować się – 1. orientować się w czymś; 2. uważać na siebie (np. miarkuj sie co godos – uważaj co mówisz)
Mieć powiedziane – mieć nakazane (mioł powiedziane, zeby nie pić – miał nakazane żeby nie pił)
Mieć szmergla – mieć świra, być zwariowanym
Mielić łozorem– dużo mówić
Mientki – miękki
Mięsiwo – mięso
Migać się – unikać
Migdalić się – mizdrzyć się, zalecać się
Migiem – szybko
Miglanc – cwaniak
Mijok – kawałek pola pominięty przy orce lub zasiewie
Mitręga – Trud, znój
Mitrężyć – marnować, trwonić (mitrężyć czas – tracić czas)
Mitygować się – powstrzymywać się
Mizdrzyć się – podlizywać się
Mlycorz – osoba rozwożąca mleko
Mlyko drobiune – zupa mleczna z kawałkami drobionego chleba
Mniumni – maluteńki
Mni wiency – mniej więcej
Modzić – wymyślać
Mordęga – ciężka praca
Mordować się – męczyć się, harować
Morus – brudas, flejtuch
Mówić na kogo – posądzać kogoś
Mówili – mówiła (np. kuma mówili – sąsiadka mówiła)
Mruk – osoba małomówna, niekontaktowa
Mućka – krowa
Mundrol – ktoś wymądrzający się
Musi tak – najprawdopodobniej, zapewne (musi jutro bedzie loło – pewnie jutro będzie padało)
Musowo – trzeba koniecznie (musowo wygnać krowy – trzeba wyprowadzić krowy)
Mutra – nakrętka
Mysa – mysz

 N

Na – masz, weź (na i jidz – masz i jedz)
Na borg – na kredyt
Na chybcika – szybko
Na kuminie – na kuchni węglowej (gotować na kuminie – gotować na kuchni)
Na odwyrtkę– na odwrót
Na podołek – na kolana
Na podrędziu – pod ręką, w pobliżu
Na psa urok – zaklęcie mające zapobiec nieszczęściu
Na przyboś – w butach, ale bez skarpet
Na siage – na skróty
Na skoś, na skóśkę – na skos
Na umór – bez umiaru
Na wypłat – na raty
Na zaś – na później
Nababrać – nabrudzić
Nabzdyczony – naburmuszony
Nachapać się – zbić fortunę, wzbogacić się
Nachlipać się – nawdychać się
Najot się – najadł się
Najsampierw – na początek
Namajtać – namieszać, wprowadzić w błąd
Namolny – dokuczliwy, narzucający się
Namta – weźcie, trzymajcie (namta i se schowojta –  weźcie i schowajcie sobie)
Naobkoło – naokoło, dookoła
Napity – pijany
Na przyboś – na gołą nogę (zakładać buty na gołą nogę)
Naputać – ściągnąć (biedy sobie naputać – ściągnąć biedę na siebie)
Naraić – polecić
Narychtować się – przygotować się
Nascęt – całkiem, zupełnie
Nastarczyć – nadążyć, podołać czemuś
Nastąp się – przesuń się (często do bydła w oborze)
Naszpuntować – nastawić negatywnie do kogoś, podburzyć
Nawtykać komuś– ochrzanić, zbesztać kogoś
Nazad – z powrotem
Nicegój – niczego
Nieboszczka – zmarła
Niecaśne dziecko – wcześniak
Niecnotować – psocić
Niedojda – niedołęga
Nie drygać – nie bać się, nie ustępować
Nie dziwota – nic dziwnego (tyngi mróz to i nie dziwota, ze ludziska z chałupy nie wyłazu)
Niegramotny – niezdara
Nie kucać – nie bać się
Niepiśmienny – analfabeta
Nie trza – nie trzeba
Nieumolny – nieprzystępny, gburowaty 
Nie wiada – nie wiadomo
Niezgorzy – nie najgorzej
Nicht – nikt
Niegramotny – niezdarny, niedomyślny
Niekscuny – niechrzczony
Niese – niosę
Nie siedzieć z kimś – żyć w separacji, być rozwiedzionym
Nieumolny – nieprzystępny, niesympatyczny
Nieżeniaty – kawaler
Nikiem – zanim (niekiem wyzdrowioł to sie nakalikowoł – zanim wyzdrowiał to się nacierpiał)
Ni kogój – ni kogo
Nimókiem – Nie mogłem
Ni mum – nie mam
Niuch – nos
Niuchać – węszyć
Ni widu, ni słychu – ani widać, ani słychać
Nizinier – inżynier
Niży – niżej
No – tak

 O

Obalić flachę – napić się wódki
Oberwaniec– obdartus
Obchajdusyć – ogarnąć się
Obiadować – jeść obiad
Oblic – ubrać
Obrazik – obrazek otrzymany od księdza chodzącego po kolędzie
Obrzempała – niechluja, nieokrzesaniec
Obstalować – zamówić, zlecić komuś zrobienie czegoś
Obtoknąć – opłukać
Ochajtnąć się –  ubrać się pośpiesznie
Ochotny – chętny
Oddychnąć – odpocząć
Odpicować sie – odstawić się, ubrać się elegancko
Od pucu – na niby, dla fasonu
Od rania – od rana
Odrobek – praca w polu jako forma spłaty długu
Odszlacht – krew i odpady po zabitym wieprzku
Odzienie – odzież
Odzipnąć, odsapnąć  – odpocząć
Odziwać się – ubierać się
Olaboga – wykrzyknik, wyrażający strach, zdziwienie (np. Olaboga! pali się!)
Onuce – szmaty, owijki na nogi
Opatulać się – ubierać się bardzo mocno
Oskrzybać – oskrobać
Oświrgolić– zbesztać
O te pore – o tej porze
Ozór – język zwierzęcy

 P

Pałętać się – plątać się
Panie Boże dopomóż! – przywitanie podczas wykonywanej pracy
Papiok – gwóźdź do papy z szerokim łbem
Papiry – akta, dokumenty
Papla – gaduła
Parkotać– mówić po cichu, nie wyraźnie
Parnota – pogoda wykazująca się dużą wilgotnością i wysoką temperaturą
Parobcok – parobek
Partuła – partacz
Paświsko – pastwisko
Patyckować sie – ceregielić się
Pazibroda – potrawa z utłuczonych gotowanych ziemniaków zmieszanych z ugotowaną kapustą.
Pchykać – parskać śmiechem
Piechtą – na piechotę
Piejak – kogut
Pieklić się – złościć się
Piełła – plewiła
Pierdoła – maruder, nudziarz
Piernaty – pościel
Pierwiastka – krowa, która ma pierwszego cielaka
Pieter – Piotr
Pijanica – pijak
Pilno – pilnie, pośpiesznie
Pinda grochowa – maruda
Pindzić się – marudzić
Piniunżki – pieniądze
Pińć – pięć
Pirsy ros – pierwszy raz
Pirw – najpierw
Piśmienny – umiejący czytać i pisać
Pitok – goła szyja
Pitolić – 1. pleść głupoty, kłamać; 2. grać nieudolnie na jakimś instrumencie
Pitrasić – szybko gotować
Pjirwy – najpierw
Pleciuga – bajarz, papla
Plucha – niepogoda
Plumkać się – pluskać się
Plyć – plewić
Pocekoj – poczekaj
Pochwalony! – przywitanie (skrót od: Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus)
Pociesny – śmieszny, wesoły
Pocirz – pacierz
Po cemu to? – ile to kosztuje?
Pocuntek – początek
Podbiracka – kobieta odbierająca pokosy koszonego zboża
Podchlybiać się – starać się komuś przypodobać
Podchodzić – zalecać się
Podkładać – podorywać
Podlotek – dorastająca osoba
Podłóg – według
Po dobroci – łagodnie, ugodowo
Podołek – część zapaski, spódnicy, do której można coś włożyć
Podpylić – ukraść
Podrychtować – podszykować, przystroić
Podsibitka – podbitka przy dachu
Podwoda – osoba świadcząca usługi zaprzęgiem konnym
Podwórek – podwórze
Podziać się – zawieruszyć się
Pofolgować – zwolnić, ulżyć,
Pojda – kawałek chleba
Pokićkało się – pomieszało się
Pokos – pas skoszonego zboża
Polegiwać – zaczynać chorować  (Antek poleguje, musi bedzie chorowoł)
Południejse – południowe (np. południejse mlyko – mleko południowe)
Pomajtać – pomieszać, poplątać
Pomalu – powoli
Pomiarkować się – domyślić się, zorientować się
Pomieniać się – zamienić się
Pomstować – przeklinać, bluźnić
Pomyślunek – racjonalne myślenie, pomysł
Ponacynać – pozaczynać
Ponieśli go – o kimś kto gdzieś chwilowo zaginął (Staśka znowu gdzieś diabli ponieśli)
Po niewcasie – za późno
Poniuchać – powęszyć
Pono – podobno
Po omacku – po ciemku
Poprawić się – przytyć
Po prosunem – (chodzić po prosunem – żebrać)
Porachować kości – pobić kogoś
Porenaście – kilkanaście
Posed – poszedł
Posetem – poszedłem
Postrozny – ostrożny
Pościelać – posłać (np. pościelać łóżko)
Pośledni – gorszej jakości
Pośnik – kolacja wigilijna
Potoknąć – przepłukać
Powiestka – wezwanie
Powunska – kawałek tkaniny, przez który cedzi się mleko
Pozbirojwa – pozbierajmy
Po zbóju – wielki, po byku
Pozwoleństwo – pozwolenie
Pucówa – solidne lanie
Pódzies – pójdziesz
Półkosek – 1. podłużny koszyk do zbierania kartofli; 2. wasąg pleciony z wikliny
Późni – później
Prawować się – procesować się
Prendzy – prędzej
Procentowy – pracownik cukrowni szacujący zanieczyszczenie buraków
Prukwa – stara rozlazła kobieta
Prykować – dźwigać, ciągnąć
Pryźma – sterta, stos
Przecięć – przecież
Przeinacyć – zmienić, przekręcić
Przemocysty rok – mokry rok
Przeoblyc – przebrać
Przepitka – napój do zapijania alkoholu
Przepowiastka – legenda, anegdota
Przestwirać się – chodzić bez potrzeby w tę i z powrotem
Prześpiegi – zwiady
Prześwięcić – przepędzić, przegonić
Przewalisty – taki, co duże je, a mało po nim widać
Przódy – dawniej
Przybrany – zaadoptowany
Przydybać – przyłapać kogoś na niecnym czynie
Przyfasować – uderzyć
Przyfastrygować – przyszyć prowizorycznie
Przyklajstrować – przykleić
Przykrzy się – nudzi się , tęskni się za czymś lub za kimś
Przylepka (dupka) – kromka chleba odkrojona z brzegu bochenka; piętka
Przyloć ci? – 1. dolać ci ? (np. zupy); 2. uderzyć cię?
Przy nadziei – w ciąży
Przyniusem – przyniosłem
Przysetem – przyszedłem
Przypuścić – (np. nie chce przypuścić – o krowie, która nie chce dać większej strugi mleka)
Przyrżnuńć w hapę – uderzyć w twarz
Przyśpilić – 1. przymocować, przygwoździć; 2. dogadywać, urągać komuś
Przytroczyć – przymocować za pomocą paska, rzemienia lub sznura
Psiakość – jedno z przekleństw
Psiakrew – jedno z przekleństw
Psiamać – jedno z przekleństw
Psiocha – lemieszka ziemniaczana
Puchy – 1. pustka; 2. policzki
Pucować – czyścić, polerować (np. pucować buty)
Pucowaty – puszysty, otyły
Pucówa – solidne lanie
Pude – pójdę
Pulares – portmonetka
Puśtu – przesuń się (odzywka do krowy w oborze)
Pytel – młyn

 R

Rachować – liczyć
Rad nierad – chcąc nie chcąc
Raić – stręczyć , polecać coś komuś
Rańse – poranne (np. rańse mlyko – mleko z porannego udoju)
Raśpla – pilnik do drewna
Rejwach – zamieszanie
Reczka – gryka
Rence – ręce
Reśtówki – resztki
Roić się – być niespokojnym, wiercić się
Rozbebłać – rozebrać coś i nie złożyć z powrotem
Rozchodniak – toast na pożegnanie, strzemienny
Rozczyniać – rozrabiać np. spirytus
Rozdziawić gały – otwierać szeroko oczy
Rozgolasuny – ubrany niekompletnie
Rozmamłany – niezapięty, niechlujny
Rozmówić się – dogadać się
Rozoki – zezowaty
Rozrajbować – rozwiercić, poszerzyć otwór
Roztworzyć – otworzyć
Rozwora – drąg łączący przednią i tylną część wozu
Ruchla – kobieta lekkich obyczajów
Rułka – rura
Rumbarbar – rabarbar
Rumbnuńć – uderzyć (np. rumbnuł łepetynu – uderzył głową)
Runcka – rączka
Rychło w cas – dopiero teraz
Rychtować się – szykować się
Rychtyk – akuratny, w sam raz
Ryfić się – krzywić się
Rypnuńć – przewrócić się, uderzyć (np. rypnuł jak długi – wywrócił się)
Rzeminiok – rzemień, pasek
Rzempolić – grać byle jak, fałszować
Rznuńć – 1. rżnąć; 2. uderzyć kogoś
Rzotki – rzadki
Rzygać – wymiotować 

 S

Safandulić – zrzędzić
Samogon – bimber
Samorychtyk – w samą porę
Sałaput – lekkoduch
Schód – Wschód
Se – sobie
Sekwestrator – komornik, poborca podatkowy
Siajba – szajba, głupota (sjajba mu odbiła – zgłupiał)
Siara – pierwsze mleko od krowy po ocieleniu
Siber – ruchoma przesłona w kominie do regulacji ciągu
Sic – kosić
Sień – korytarz, przedpokój, wiatrołap
Siepie – boli
Sie śmioli _ śmiali się
Siki – mocz
Siksa – pogardliwie o młodej dziewczynie
Sikut – młodzieniec
Siorpać – wydawać odgłosy przy piciu lub jedzeniu z łyżki
Siotem se – usiadłem sobie
Siumpi – mży (deszcz)
Siuńdźta – usiądźcie
Siupny – śmieszny
Siuwaks – pasta do butów
Skapować sie – zorientować się
Skisnąć– stracić energię
Skołowaciały – ogłupiały
Skrojka – kromka
Skuńścić – skądś, z jakiegoś miejsca (Skuńścić sie przywluk – skądś się przywlókł)
Skurcybyk – drań, nicpoń
Skutka – czkawka
Słotka bułka – drożdżówka
Słychać – czuć (np. słyszysz jak pachnie?)
Słyszyta? -słyszycie?
Smarkula – młoda dziewczyna
Smarówka – smar
Smyntorz – cmentarz
Soska – smoczek
Spamiętać – zapamiętać
Spęd – skup żywca
Spodziać się – przewidzieć coś
Sporutować – wystraszyć się
Spółdzielnia – sklep
Sprzyka – zrzęda
Spyrlać – zbierać, oszczędzać
Srol – smarkacz
Stachyrka – żona Stachyry
Stachyrzycha – córka Stachyry
Starszeństwo – ogół ludzi starszych
Statki – narzędzia
Stecka – ścieżka
Stoły se – stali sobie
Strachać się – lękać się
Strasecnie – ogromnie
Struńć – cofnij (np. struńć wozem pod stodołę)
Stryjno – stryjenka, żona stryja
Strzemienny – toast na pożegnanie, rozchodniak
Stypnie – śmiesznie, cudacznie
Sufrygiel – zaszczepka
Sukoł – szukał
Sumitować się – tłumaczyć się
Syry – śmierdzące nogi
Syrzenie – twarożek
Szachraić –  oszukiwać
Szajs – tandeta, badziewie
Szczyźnie – ściernisko
Szkodować – żałować komuś czegoś
Szpargały – rupiecie, walające się przedmioty
Szpenio – spryciarz
Szpuntować – nastawiać kogoś negatywnie, podburzać
Szwung – pęd, ciąg

 Ś

Ścierwo – łajdak
Ścibolić – wykonywać niezręcznie jakąś pracę; 2. ciułać grosz do grosza
Śfynia – 1. świnia; 2.  osoba chamska, nieprzyzwoita
Śkapa – koń
Śklunka/Śklunica – szklanka
Ślabizować – słabo czytać
Ślajać się – chodzić bez powodu (gdzie sie ślajes? – gdzie idziesz?)
Ślamazarzyć się – robić coś niezwykle wolno
Ślamować – czyścić (np ślamować kichy – oczyszczać jelita wieprzowe)
Ślepić oczami – wstydzić się za kogoś
Ślepok – okularnik, ślepy
Ślubna, ślubny – żona, mąż
Ślumarczy się – o ropiejącej, niegojącej się ranie
Ślumok – ktoś obleśny, obrzydliwy
Ślus – koniec
Ślizgawica – śliska droga, gołoledź
Ślypie – oczy
Śnurówka – sznurowadło
Śpik – 1. wydzielina z nosa, glut; 2. małe dziecko
Śpiklirz – spichlerz
Śpilorek – przyrząd do robienia dziur w materiale
Średniok – jedno z rodzeństwa (pośrodku pomiędzy najmłodszym i najstarszym)
Śrubstak – imadło
Śrutować – rozdrabniać ziarno
Śtachana – spora jednorazowa dawka wypitej wódki
Śtachnunć się – zaciągnąć się dymem z papierosa
Śtamajza – dłuto
Śturchąć – popychać
Śtyry – cztery
Śuńdź – usiądź
Śwarny – ładny, zgrabny, szykowny
Świat nie widzioł – niesłychane
Świcka – świeczka
Świrgolić – pleść bzdury
Świscypoł – lekkoduch, człowiek niepoważny
Świstuga – porywisty wiatr
Śfynia – świnia

 T

Tam i nazad– tam i z powrotem
Taksówka – samochód osobowy
Tarabanić się – gramolić się
Tendyk – tędy
Terajsy – teraźniejszy
Tłuk – prostak, ciemniak
Tołkować – tłumaczyć, nakładać do głowy
Trajlować – gadać bez przerwy
Troisty – potrójny
Trumba – gamoń, łajza
Trynkować – tynkować
Trza – trzeba
Trześnia – czereśnia
Trzymać – hodować  (trzymały pińć jałosiek – hodowali pięć jałówek)
Trzyśby – trzeźwy
Tworc -twardy (np. te cukierki to jeden tworc – te cukierki są strasznie twarde)
Tyćkę – trochę
Tyz – też

 U

Uchęzłać – wkładać wędzisko do paszczy koni
Ucikiem – uciekłem
Udobruchać – uspokoić, utemperować
Ufajdać się – wybrudzić się
Ugodać – porozumieć się z kimś, załatwić sprawę
Umorusany – brudny
Unistożyć – zniszczyć
Uny/łuny– oni
Unyżany – ubrudzony błotem
Upartolić– ugotować, przyrządzić coś na szybko
Uprzykrzyć się – stać się przykrym, uciążliwym dla kogoś
Upypłać – ubrudzić
Urobiuny – zmęczony
Urodny – urodziwy
Urzeknuńć – rzucić urok
Usmoluny – brudny
Uspyrlać – uzbierać
Ustęp– wychodek, szalet
Ustoł – zmęczył się
Uśfyniać się – wybrudzić się
Uślajany – brudny
Uświgonić  się– wybrudzić się
Uświrknąć – zmarznąć, zamarznąć
Utytłać się – wybrudzić się czymś
Uwalony – pijany
Uwijać się – spieszyć się

 W

W kibinimater -idź do licha, idź w diabły
W kiejścić – kiedyś
W tak roku– w zeszłym roku
W moi  – w mojej
W szczszese – w strzesze
W te dyrdy – w te pędy, galopem (lecić w dyrdy – biec szybko)
W te i nazad– tam i z powrotem
W te pędy – już teraz, szybko
W trymiga – błyskawicznie
W zanadrzu – na podorędziu
Wagować się – wahać się
Waje – wasze
Waju – was, wam (ani sie waju docekać – ani się was doczekać)
Wancioł – duży brzuch
Waryjot – wariat
Waserwaga – poziomica
Wątpia – wnętrzności
W coniebuńć (coniebądź) – byle jak
Wdzioć – nałożyć na siebie
Wedle – według
Wialnia – urządzenie do czyszczenia ziaren zbóż
Wiatrzysko – duży wiatr
Wichajster – takie coś, jakiś mały podręczny przyrząd
Widzi się komu – komuś się wydaje
Wiecheć – wkładka do butów (ze słomy)
Wiela – ile (wiela za to daliście? – ile za to zapłaciliście?)
Wielganoc – Wielkanoc
Wierzeje – szerokie podwójne drzwi do stodoły
Wierzta – wierzcie
Wielgi – wielki
Wiency – więcej
Wilija – wigilia 
Winkiel – kąt prosty, za rogiem
Winować – obarczać winą
Wirgać – wierzgać
Wiści – wisi (łobraz wiści na ścianie)
Wiśta – w lewo (zawołanie do konia)
Wiuga – brzydka pogoda
Wiusem – wiozłem
Wkrochmalić się – wcisnąć się gdzieś, wtrącać się w czyjeś sprawy
Wliźć – wejść
Włóka – człowiek, który nie może usiedzieć w miejscu
Włunc – włącz
Wnenter – bezpłodny mężczyzna
Wnet – wkrótce
Wpieniać – wkurzać kogoś
W pirsu – w pierwszą  (w pirsu nocke – w pierwszą noc)
Wrzyślić się – wspinać się, wdrapywać się
Wsiowy – wiejski, należący do wsi
Wsiury – wszy
Wszystek – wszystko
Wścik – chcica, pożądanie
Wściubić – włożyć
Wtarabanić się – wtrącić się, wedrzeć się
Wtęcos – wtenczas
Wtrynić– 1. wcisnąć się, wetknąć coś nie wiadomo gdzie
Wtrynżalać się – wtrącać się
Wujno – wujenka, żona wujka
Wuma – wam (a niech wuma bedzie – a niech wam będzie)
Wy – zwracanie się do kogoś w drugiej osobie liczby mnogiej, wyraz „Wy” zastępował słowa: „Pan, Pani”
Wychodek – ubikacja znajdująca się na zewnątrz
Wychymłany – rozchłestany
Wycyckać – wykorzystać kogoś, oszukać, wyłudzić coś podstępem
Wycyganić – wyciągnąć od kogoś podstępnie
Wyczyścić – wykastrować (np. wyczyścić wieprzka)
Wydybać – odnaleźć
Wydziwiać – wybrzydzać
Wyfasować – przylać komuś
Wygiełdany – zużyty wskutek nadmiernego lub niewłaściwego użytkowania
Wyglundać – wyglądać
Wygramolić się – wydostać się skądś z trudem
Wyjechać na kiem – wyrzucić kogoś
Wyjmać – wyjmować
Wyjun – wyjął
Wyloźć – wyjść
Wykrochmalić się – przewrócić się
Wymotać się – wyplątać się
Wymsknąć się – wysunąć się, wypaść skądś
Wypity – pijany
Wypsnąć się – 1. wyślizgnąć się; 2. zostać powiedzianym niechcący; wyrwać się
Wyrugować – wyprzeć, usunąć
Wyrychtować się – ubrać się odświętnie
Wysiudać – usunąć kogoś np. z zajmowanego miejsca
Wysmyknąć się – wyślizgnąć się
Wyspyrlać – wyszperać
Wystrychnąć – wystawić kogoś do wiatru, oszukać
Wyściubić – wystawić (wyściubić nos spod pierzyny)
Wyśta – wyście
Wytłok – wysłodki buraczane
Wytrumbić – wypić szybko
Wytytłać się – ubrudzić się
Wywalić się – przewrócić się
Wywianować – obdarować kogoś
Wywłoka – kobieta lekkich obyczajów
Wyży – wyżej
Wzieno się – wzięło się
Wzieniśta– wzięliście 
Wżenić się – ożenić się w zacnej, zamożnej rodzinie

 Z

Z nopiekiem – całkowicie
Zabulić – drogo zapłacić (zabulić jak za mokre zboże)
Zabrzechtać – przygotować na szybko jakiś posiłek
Zacem – zanim
Zaciungneło się – zachmurzyło się
Za copke grusek – za byle co
Zadni – tylni
Za frajer – tanio albo za darmo
Zaiwanić – ukraść
Zakatrupić – zabić
Zakociubiło się – zachmurzyło się
Zakosić – ukraść
Zakunska – zakąska
Zakurka – skręt z tytoniu
Zamachlować – namieszać, zakombinować
Zamaniło się – zachciało się
Za Niemca – podczas okupacji niemieckiej
Zapart – stare, zepsute jajko
Za pazuchą – pod pachą
Zapirać się – upierać się
Zapole – część stodoły do przechowywania zboża, słomy i siana
Zaprosić w kumy – prosić na chrzestnych
Zaprzyj (drzwi) – zamknij drzwi
Zapusty – karnawał
Zaro – zaraz
Zasraniec – młokos
Zaszczypnuńć – zamknąć okno na zaszczepkę
Zaszlachtować – zabić nożem
Zaś – znowu
Zaświarcyć – zaświadczyć
Zatachlować – mataczyć, zagmatwać
Zatkać – zasłonić (np. zatkać okno – zasłonić firanki)
Za trzy niedziele – za trzy tygodnie
Za widoka – przed zmrokiem
Zawiunzać – zawiązać
Zawiusem – zawiozłem
Zawzieniśta się – zawzięliście się
Zbidnieć – źle wyglądać
Zbobrować – nakopać dołów, zniszczyć nawierzchnię
Zborgować – dać upust lub kredyt
Zbuk – stare jajo
Zbytki – żarty
Zdać się na kogoś – zaufać komuś
Z darma racji – bez powodu
Zdatni – w sam raz
Zdatny – przystojny
Zdechlok – cherlak, słabeusz
Zdjuńć – zdjąć
Zdrowaśka – modlitwa zaczynająca się od słów „Zdrowaś Maryjo”
Zdybać – znaleźć
Zdyjmać – zdejmować (np. zdyjm kufajkę – zdejmij kurtkę)
Zechlać – zjeść
Zegzić się – spłoszyć się
Zelga – odwilż
Zemby – zęby
Zemścić – przeklinać kogoś
Zendłać – prosić, błagać
Zeno się – kosiło się (od rana do wiecora zeno sie zyto – od rana do wieczora kosiło się żyto)
Zeszło się – trwało (zeszło sie ze czszy miesiunce – trwało ze trzy miesiące)
Zgodać się – porozumieć się
Zgodzić – uzgadniać, ustalać warunki
Ziaba – żaba
Zimne nogi – galareta wieprzowa
Zimnica – przejmujące zimno
Zgodzić – ustalić warunki, utargować
Zgórować kogoś – uzyskać nad kimś przewagę
Zgrabki – zagrabione resztki słomy lub siana
Zipać – dyszeć
Ziumb– ziąb
Zjod – zjadł
zlisić się – zrezygnować
Złachany – przemęczony
Zładować coś – naprawić coś
Zmechłać – zmiąć
Zmiarkować sie – połapać sie
Zmordować – zrobić coś dużym wysiłkiem (ledwie zem zmordowoł te zupine – ledwie zjadłem tę zupę)
Zmókiem – zmokłem
Zmówiny – zaręczyny
Znać – widać (znać, ze dzień jus dłuzsy)
Znajduch – dziecko nieślubne
Znalosem – znalazłem
Z nicem – z niczym (przysed z nicem – przyszedł z niczym)
Zobocyć – zobaczyć
Zoden – żaden
Zogata – ocieplanie domu przez opatrywanie ścian mchem, słomą, liśćmi
Zojda – jakieś rzeczy noszone w płachcie na plecach
Zojdki – podwójne sanki połączone sznurem i przypięte do konnego zaprzęgu
Zopaska – element kobiecego ubioru, fartuch
Zorazo ty! – jedno z przekleństw
Zrękowiny – zaręczyny
Zwięzłowato – zwięźle
Zyrny – mający apetyt (przeważnie o zwierzęciu (zyrno krowa)
Zziajany – bardzo zmęczony

  Ź

Ździebko – trochę
Źrybie – źrebię
Źryć – żreć, jeść

  Ż

Żelaźniok – wóz na żelaznych kołach
Żem – ja jestem (ale żem złachany – ale jestem zmęczony)
Żeniac – kawaler
Żeniacka – ślub, ożenek
Żeniaty – już nie kawaler
Żeśwa – żeśmy (żeśwa se pololi – nalaliśmy sobie)
Żyrty – głodny, nienajedzony
Żytnisko – pole po ściętym życie